Ders 1: Tanım, Malzemeler ve Kalem Tutma 

Kaligrafi nedir? 

Kaligrafi (Yunanca: kallos - "güzellik" + graphẽ "yazı") yazı sistemleri ve yazı öğeleri kullanılarak geliştirilen, sıklıkla dekoratif amaçla kullanılan, bir görsel sanat türüdür. (http://tr.wikipedia.org/wiki/Kaligrafi) 

Bu sanat dalının çağdaş bir tanımı ise "işaretlere anlamlı, ahenkli ve hünerli bir şekilde biçim verilmesi sanatı" şeklindedir. (http://tr.wikipedia.org/wiki/Kaligrafi) 

Kaligrafi, harflerin doğru biçimlerini, aralarındaki oranlan ve boşlukları belirli kurallara göre düzenleyerek güzel ve zarif yazı yazma sanatı. İslam kültür çevresinde bu sanat hat ya da hüsn-i hat olarak anılır. 

Güzel giyinen bir kişi toplumda hemen fark edilir, takdir ve saygıyla karşılanır. Güzel konuşan bir kişiyi dinlemek çok keyiflidir. Güzel yazısı olan kişilerin yazdıkları hayranlık ve dikkatle okunur. Güzel yazı yazmak, insanın kendisine ve diğer kişilere olan saygısını gösterir. 

Sanatçıya çok çeşitli estetik olanaklar su­nan kaligrafi, özellikle alfabenin kendi başına bir sanat biçimine dönüştüğü Çin, Japon­ya ve Kore’de resim ya da heykel sanatlarıy­la eşdeğerde tutulur.(http://www.derszamani.net/kaligrafi-nedir-kisaca.html) 

Farklı yazı sistemlerinde farklı şekillerde, farklı coğrafyalarda ortaya çıkmış olan kaligrafi, özellikle matbaa öncesinde büyük önem arz etmiştir. Bugün tipografi sanatıyla ilişkilendirilebilir ve sıklıkla yazı sistemlerine veya farklı hat kültürlerine göre sınıflandırılır. İslam hat sanatı (İslami kaligrafi), Arap hat sanatı (Arap kaligrafisi), Pers hat sanatı (Pers kaligrafisi), Japon hat sanatı (Japon kaligrafisi), Çin hat sanatı (Çin kaligrafisi), Batı hat sanatı (Batı kaligrafisi) gibi.(http://tr.wikipedia.org/wiki/Kaligrafi) 

Harfler farklı tarzlarda yazılarak güzellik hedeflenir. El yazmalarında harfler kadar süslemeler, yaldızlamalar da yazıyı bir araç olmaktan bir sanat olmaya yükseltir. Bazı kurallara bağlı, bir düzen ile yol alan kıvrımlar, eğimler ayrı bir estetik ile şekiller alır. Harflerin boyu, eni, yerleri, açısı, hep orantılıdır ve bu ahenk, bu denge göze hoş görünür. 

Kaligrafi sanatı çok az malzeme gerektirmekle birlikte çok çalışma, sabır ve yetenek işidir. 

Şimdi kaligrafi sanatını öğrenmek isteyenlere ilk önce hangi kağıt kalemi kullanmaları gerektiğinden başlayacağız. 

Kaligrafi çalışmalarında kullanılacak araç ve gereçlerin amacımıza uygun, kusursuz, temiz, kaliteli ve iyi cins olmalarına özen göstermeliyiz.

 

Kalem:

 Bizim kullandığımız kalemlerin çoğu kesik uçludur. Bu şekilde sanatımızın sanatsal incelikleri daha güzel ortaya çıkmaktadır. Güzel yazımızı düz uçlu kalemlerle, dolma kalemlerle de yazacağız ama şimdilik kesik uçlu kalemlerle güzel yazı yazmanın inceliklerini göreceğiz. Piyasada bulabileceğimiz bütün kesik uçlu kalemleri kullanabildiğimiz gibi, mümkün olduğu kadar doldurulabilir ve kaliteli markaları tercih etmemiz uzun süre kaligrafi ile uğraşacaklar için ideal ve ekonomik olacaktır. 

Edding 1255 no lu keçeli uçlu 3,5 yada 5 mm lik kalemler öğrenme seviyesi için uygun olabilir, fiyatı 5 Ytl civarındadır. İmkan elveriyorsa Pilot Paralel Pen serisi doldurulabilir olduğundan ve uzun süre kullanılabildiğinden daha çok alıştırma ve denemeler için idealdir. Bunun 1,5 - 2,4 - 3,8 - 6,0 uçları bulunmakta, öğrenmek için 3,8 uç ile başlanmasını tavsiye ederiz. Fiyatı 50 Ytl civarındadır. Bunun yanında biraz daha ileri seviyeler için Hokka ile kullanılabilecek diğer setler ve ya kamış kalemlerde kullanılabilir. 

Kağıt : 

Başlangıç olarak kareli harita metot defterler olabilir. Kağıt kalitesi iyi olanı tercih edin ki mürekkep dağılmasın ince kenarlar kendini göstersin. 

Kalem tutma: 

Kesik uçlu keçeli kalemler kullanıyorsak, uzun uç aşağıya bakmalı,  düz ya da dolmalı kalemler de ise kalemlerimizin ucu kağıda tam basmalı ve 45 derecelik açı ile tutulmalıdır. Bunun için kareli defterimizin karelerinin bir ucundan diğer çapraz uca değecek şekilde ayarlayabiliriz. Kalemimiz normal tutuştan biraz daha parmaklara doğru dik tutulabilir, böylelikle kalem yere tam basmış olur. 

Bu şekilde kalem tutmayı tam öğrenmemiz işin en önemli kısımlarından birini oluşturmaktadır. Bir diğer konu da el ve bilek hareketleridir. Masamıza rahat bir şekilde duruş sergileyip dirseğe kadar kolumuz masanın üzerinde olmalı ve El ve bilek kısmını da fazla sıkmadan, kasmadan rahat bir şekilde kalemi tutarak yazacağız. Kalem gereğinden fazla sıkılıp sadece el hareketi ile yazıldığında çizgilerimiz eğik ve titrek olacaktır. Kalem rahat bir şekilde tutulmalı ve dans edercesine kağıt üzerinde akıp gitmelidir. 

 

2. Ders: Çizgiler 

Dik çizgiler: 

 İlköğretimin ilk derslerinde olduğu gibi biz de ilk başta düz çizgilerden başlayacağız. Bu çizgileri öğrenmek, istenen şekilde çizmek çok önemlidir zira diğer birçok harflerinde temelini oluşturmaktadır. Basit gibi görünse de birçok öğrencimiz ilk başta bunları yapmakta çok zorlanmışlardır. Burada önemli olan kesik uçlu kalemimizin ucunun tamamının kağıda tam basması ve aşağıya doğru çektiğimizde ucu kağıda tam değerek çekilmesidir. İlk bir kaç denememizde düzgün olmazsa hemen üzülmeyin biraz gayret ve çalıştıkça düzelecektir. İlk dersimizde belirttiğimiz gibi bu iş biraz sabır işidir. 

Şimdi bu çizgimizi kalemimizin 45 derece ile zemine değdiğinden emin olalım. Yani başlangıç ve bitiş uçları 45 derecelik bir sivrilikte olmasını sağlayalım. Bu çizgilerimizi yaklaşık bir sayfa olacak şekilde yazalım, yazalım ki iyice pekişsin. 

Burada dikkat edeceğimiz hususlar kalemin zemine tam basması, dik çizgi olması, pürüzsüz olması ve titremeden rahat yapılmasıdır. Buna inandığınızda ve estetik olarak beğendiğinizde diğer çizgilerimize geçebiliriz.

Yatay Çizgiler: 

Yine kalemimizi yine 45 derece yani kareli defterimizin karelerinin çapraz köşelerine değecek şekilde zemine tam değdirerek, bu sefer yatay istikamette 2 cm lik çizgiler çizeceğiz. Yine kalemimizi sıkmadan, kolumuzdan kaydırarak pürüzsüz bir şekilde çizmeye çalışalım. 

Burada dikkat edeceğimiz hususlar; dik çizgide olduğu gibi kalemin tam basması, yataydaki paralellik, titremen düz ve pürüzsüz olmasıdır. Bu çizgilerimize biraz çalıştıktan sonra kendimizi yeterli hissettiğimizde çizgilerimizi biraz uzatalım ve 3-5 cm e kadar uzatalım. Bunda da başarılı olduktan sonra bu çizgilerimizi çift çift çizmeye başlayalım. Çizdiğimiz çizgilerin birbirlerine paralel olmasını sağlayalım. Bunu üçerli beşerli çizgiler halinde de yapabiliriz. 

Burada ki amaç çizgilerin paralelliği, düzgün oluşu, rahat çizilmesi ve çizgilerimizin başlangıç ve bitişindeki kalınlaşma - incelme yerlerinin sert olmayışı, tatlı bir kavis ile estetik verilmesinin sağlanması, alışkanlık haline getirilmesi, pratikliğinin kazanılmasıdır. Yani bunun üzerinde de biraz çalışmamız gerekmektedir.

Yuvarlak Çizgiler: 

Kesik uçlu kalemlerle yuvarlak çizmek normal kalemlere göre tabi ki biraz daha zordur. Ancak usulüne göre yapıldığında kolaylaşmaktadır. Bir defa şunu iyi bilmemiz gerekiyor, bu kalemlerle sola doğru yazmıyoruz, kalemimizin eğimi sağa doğru olduğundan daima soldan sağa doğru yazacağız. Bu önemli hatırlatmayı yaptıktan sonra aşağıdaki şekilde olduğu gibi yuvarlaklar yapmaya çalışalım. Yukarıdan Aşağıya doğru çizdikten sonra tam ortada bırakıp kalemi kaldırıyoruz, tekrar ilk başladığımız yerden aşağıya doğru tekrar çizerek birleştiriyoruz. 

Değişik motif ve çizgiler